De wereld waarin we nu leven, is steeds meer onderling verbonden, met complexere afhankelijkheden tussen maatschappij, organisaties en individuen dan ooit. Dat is het uitgangspunt van Conducting Narratives, geschreven door Zweedse wetenschappers en consultants. De afhankelijkheden tussen instellingen, actoren en stakeholders zorgen voor meer complexiteit, paradoxen, ambiguïteit en constante vragen om aanpassing. Hoe kan de ontwikkeling van een organisatie worden ondersteund en gecommuniceerd als planning en zelfs strategieën niet langer voldoen? Hun antwoord is: door middel van verhalen en strategische improvisatie.
Managerial Communication Triangle
De auteurs beschrijven de hedendaagse samenleving, macrotrends als digitalisering en duurzaamheid en wat dat betekent voor management en communicatie binnen organisaties. Ze gebruiken het acroniem VOCA, dat staat voor volatiliteit, onzekerheid, complexiteit en ambiguïteit, voor de complexe en dynamische samenleving, en hun focus ligt op de relatie tussen samenleving en organisaties. Zij introduceren de Managerial Communication Triangle en laten in drie verschillende combinaties van de relatie tussen werk, management en communicatie de ontwikkeling van die relatie zien: van de ambachtelijke samenleving, via de industriële samenleving naar de laatmoderne samenleving. Falkheimer et al. stellen dat betekenisgevende communicatie onze laatmoderne samenleving en organisaties definieert in een wereld waarin kennis van verhalen en het vermogen tot strategische improvisatie cruciaal zijn.
Strategische improvisatie
Verhalen zijn cruciaal voor strategische improvisatie en de auteurs lichten toe waarom ze zo belangrijk zijn voor managers in de complexe wereld van vandaag. Narratieve theorie komt aan bod met elementen als plot, structuur en middelen om betekenis te geven. Ook wordt het belang benadrukt van diepgaand begrip, eenvoud, het honoreren van het verleden, helderheid en toekomstgerichtheid in management- en organisatieverhalen. Strategische verhalen worden met name geassocieerd met publieke diplomatie, staatsmanschap, internationale conflicten en oorlog. Verder is er aandacht voor de toenemende verspreiding en de impact van propaganda en desinformatie, en voor miniverhalen op digitale platforms, die traditionele verticale eenrichtingscommunicatiestructuren uitdagen.
sociaal georganiseerde processen
Dan behandelen de auteurs de geschiedenis van management: van het omzetten van handwerk van ambachtslieden naar gespecialiseerde taken in ontworpen organisaties met een sterke centralisatie. Industrialisatie verplaatst de macht van ambachtslieden in hun dagelijkse werkzaamheden naar lijnmanagers en specialisten in het ontwerpen van banen en organisaties. Technologische ontwikkelingen hebben de relaties tussen werk, management en communicatie fundamenteel veranderd. Deze historische ontwikkeling is belangrijk als we managementideeën in de kennis- en diensteneconomie willen begrijpen.
Organisaties zijn volgens Falkheimer et al. de uitkomst van sociaal georganiseerde processen en niet van ontworpen en geïmplementeerde oplossingen. Communicatie ontwikkelt zich in hun visie en model van rechtsonder in de driehoek, waar vakmensen met elkaar praten over hun opdrachten en deze organiseren, naar linksonder, waar communicatie als informatie door de organisatie stroomt, en ten slotte bovenin als structurerend mechanisme van de realiteit.
Strategische improvisatie
Tijd is fundamenteel voor alle vormen van organisatie en management. Plannen zijn lang de dominante benadering geweest om activiteiten te coördineren op weg naar vooraf bepaalde doelen. Langetermijnplanning, strategisch management, visionair leiderschap en kwartaalkapitalisme passeren de revue. Vervolgens presenteren de auteurs hun nieuwe concept en model van strategische improvisatie. Dit stelt ons in staat om te navigeren door orde én chaos, een balans te vinden tussen complexiteit en de steeds veranderende omgeving, en om een duidelijke richting te bepalen. Strategische improvisatie draagt bij aan stabiliteit, veiligheid en gedeelde waarden en bestaat uit strategie, narratief en improvisatie, een continu proces waarbij de verschillende onderdelen elkaar beïnvloeden. Strategische improvisatie vindt plaats wanneer drie essentiële componenten worden gecombineerd: een duidelijke strategie (het raamwerk), professionele interpretatie en invulling van het doel (het narratief), en situationele aanpassing op basis van gegeven kansen en voorwaarden.
drie managementprincipes
Ten slotte worden drie fundamentele managementprincipes uitgewerkt. Het gaat om een goed gepland raamwerk (strategie) en een helder en gemeenschappelijk verhaal om richting, context en gedeelde betekenis te creëren, en om responsief handelingsvermogen (improvisatie) om voorbereid te zijn op onzekerheid en constante verandering.
Conducting Narratives is een goed onderbouwd en in een historische context geplaatst boek dat communicatie een betere en realistischere positie geeft in organisatie en management. Het ondersteunt managers en medewerkers bij het samen omgaan met onze complexe en turbulente omgeving.